TUGAS KELOMPOK BAHASA JAWA “CERITA RAKYAT BAWANG ABANG KALIYAN BAWANG PUTIH SAKING JAWA TENGAH KALIH PENGAPLIKASIANIPUN KAGEM LARE SEKOLAH DASAR”
TUGAS
KELOMPOK BAHASA JAWA
“CERITA
RAKYAT BAWANG ABANG KALIYAN BAWANG PUTIH SAKING JAWA TENGAH KALIH
PENGAPLIKASIANIPUN KAGEM LARE SEKOLAH DASAR”
Di
Susun Guna Memenuhi Tugas Mata Kuliah Bahasa Jawa
Dosen
Pengampu : Erna Istiqomah, S.S.
Disusun
Oleh:
1.
Sri
Wahyuni (A510120172/IVE)
2. Denisa Yuda P (A510120187/IVE)
3. Rochmat Tony P (A510120194/IVE)
4. Avicka Fauzi
(A510120169/IVE)
5. Tyas Wahyu K
(A510110236/IVE)
PENDIDIKAN GURU SEKOLAH DASAR (PGSD)
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA
TAHUN 2014
BAB I
PENDAHULUAN
A.
Latar Belakang
Sastra inggih punika setunggal karya seni ingkang saget nuwuhake
raos remen kaliyan sifatipun mendidik.
Macem-macemipun jenising karya sastra
ingkang sampun wonten ing lingkungan masyarakat saget dipunkelompokaken dados tigang jenis inggih
menika prosa (fiksi), puisi, kaliyan drama.
Tigang karya sastra
tersebut dipunciptakaken kalian
satunggaling pengarang wonten ing dalemipun nggadhahi nilai positif ingkang
saget migunani dhumateng masyarakat pemaos bilih dipunkaji saha dipunterapaken wonten
ing panguripan padinten. Salah satunggaling ragam karya sastra ingkang wujudipun prosa inggih menika dongeng
sampun dipuntepang kaliyan tiyang kathah
wiwit zaman rumiyin. Cerita dongeng
ingkang rumiyin dipunmaosaken
secara langsung kaliyan tiyang sepuh dhumateng larenipun saha
langsung maringi pengarahan utawi nasehat
dhumateng larenipun supados
mboten nirukake sifat saking tokoh-tokoh ingkang nggambaraken watak ingkang
mboten sae saha luwih ngarahaken supados larenipun nuladhani tindak tanduking
saking tokoh-tokoh ingkang nggambaraken akhlak ingkang sae lan berbudi pekerti luhur.
Seiring kaliyan ngrembakaning
zaman saha wontenipun
pengaruh globalisasi, kathah media elektronik
ingkang sampun dipuntepang
kaliyan masyarakat, sahingga dumugi teng pelosok-pelosok desa, sahingga
akhiripun nggadahi akibat pemaosan cerita dongeng ingkang secara langsung sampun
dipunalihaken teng media elektronik awujud televisi, VCD,
playstation, lan
sakpanunggalanipun ingkang sarwo instan
tanpa ngrepotaken aktivitas
masyarakat wonten ing perkawis tiyang sepuh. Salah satunggalipun tulodho kagem tiyang sepuh
utaminipun satunggaling Ibu wonten kalangan
dhuwur ingkang profesinipun dados pejabat utawi dados
wanita karir, sahingga Ibu mboten purun sibuk maosaken
dongeng dhumateng larenipun ingkang tasih perlu dididik langsung kaliyan tiyang
sepuhipun. Perkawis niku ngakibataken saking tiyang sepuh ingkang sibuk makaryo
saha luwih percaya kaliyan media
elektronik kangge media belajar saha
hiburan dhumateng lare-lare. Antawisipun punapa ingkang sampun di sajekaken
kaliyan media elektronik namung sifatipun hiburan saha dereng mesthi sae
dhumateng moralitas. Sebabipun lare-lare umumipun mirsani saha narima punapa
kang sampun disajikake kaliyan media elektronik
tanpa mirsani nilai didikipun.
Adhedasar uraian wonten ing
nginggil, dados panulisan
puniki berkaitan sanget kaliyan kajian sastra
bandingan ingkang difokusaken
kaliyan unsur intrinsik tokoh saha penokohan saking cerita dongeng Bawang Abang kaliyan Bawang Putih,
saklajengipun mengkaji nilai didikipun
saking dongeng kasebat. Sahingga
panulisan puniki luwih tepatipun badhe
dipunkaji ngginakaken pendekatan
struktural saha didaktis. Supados luwih gamblang, sahingga judul panulisan makalah puniki diformulasikaken wonten bentuk
analisis khusus inggih menika: “Tokoh, Penokohan Cerita Dongeng Bawang Abang kaliyan Bawang Putih”.
B.
Rumusan Masalah
Adedasar latar belakang wonten ing nginggil punika saget dipunpundhut
rumusan masalah kadosta ing ngandhap puniki:
1.
Pripun
kisahipun cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih?
2.
Pripun
dudutanipun wosing saking cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih?
3.
Pripun
Ilustrasinipun
Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih?
4.
Pripun
aplikasianipun cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih kagem lare-lare Sekolah
Dasar?
5. Pripun caranipun guru maringake pangertosan dhumateng lare-lare Sekolah
Dasar babagan cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih?
6. Napa kemawon nilai-nilai (amanat) ingkang kekadung wonten ing wosing cerita rakyat Bawang Abang kaliyan Bawang
Putih kagem lare-lare Sekolah Dasar?
C.
Tujuan Panulisan
Adedasar latar belakang kaliyan rumusan masalah wonten ing nginggil
punika saget dipunpundhut tujuanipun panulisan kadosta ing ngandhap puniki:
1.
Ndiskripsikaken
kisahipun cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih.
2.
Ndiskripsikaken
dudutanipun wosing saking cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih.
3.
Ndiskripsikaken
Ilustrasinipun
Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih.
4.
Ndiskripsikaken
aplikasianipun cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih kagem lare-lare Sekolah
Dasar.
5.
Ndiskripsikaken
caranipun guru maringake pangertosan dhumateng lare-lare Sekolah Dasar
babagan cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih.
6.
Ndiskripsikaken
nilai-nilai (amanat) ingkang kekadung wonten ing wosing cerita rakyat Bawang Abang kaliyan Bawang
Putih kagem lare-lare Sekolah Dasar.
BAB II
PEMBAHASAN
A.
Ceritanipun Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih
Jaman bien kuna, ana ing sawijine desa urip sakaluarga yaiku rama, biyung
lan cah ayu arane Bawang Putih. Kaluarga mau dadi keluarga sing bagyo. Nalika
Ramane Bawang Putih pahalane mung dagang cilikan, nanging uripe rukun lan dame.
Nanging sawijining dina biyunge Bawang Putih lara sing ora bisa ditulungi lan
akhire ninggal dunia. Bawang Putih sedih pisan lan ramane uga.
Ing desa lia urip uga janda sing duwe anak sing arane Bawang Abang. Sauwise
buyunge Bawang Putih mati, biyunge Bawang Abang kerep maring umahe Bawang
Putih. Biyunge sering nggawa panganan, rewangi Bawang Putih resik-resik umah
utawa ngancani Bawang Putih lan ramane kandahan. Akhire ramane Bawang Putih
kepikir mungkin lewih apik nek mbojo karo beyunge Bawang Abang supayane Bawang
Putih ora dewekan maning. Mula kui ramane Bawang Putih mbojo karo beyunge
Bawang Abang. Awal mulane beyunge Bawang Abang lan Bawang ulate apik karo
Bawang Putih. Nanging suwe-suwe sifat asline keton. Kae kerep ngomei Bawang
Putih lan aweh pahalan abot nek ramane Bawang Putih uwis lunga dagang. Bawang
Putih kudu lakoni kabeh pahalan umah, nanging Bawang Abang lan beyunge mung
males-malesan. Ramane Bawang Putih ora ngerti tindakan mau, wong Bawang Putih
ora tau wadul.
Sawijining ramane Bawang Putih lara lan ninggal dunia. Mulai Wektu kui Bawang
Abang lan beyunge sing nguwasani kabeh lan gawe ulah semena-mena karo Bawang
Putih. Bawang putih ora tau leren. Bawang Putih kudu uwis tangi nalika urung
subuh, kanggo nyiapake banyu adus lan sarapan kanggo Bawang Abang lan beyunge.
Banjur Bawang Putih kudu aweh pakan kanggo ternake, nyirami kebon lan masui
klambi marang kali gede. Sauwise banjur nggosok klambi, beberes omah, lan esih
akeh pahalan liane. Nanging Bawang Putih seneng lakoni pahalan kui, amarga
Bawang Putih ngarepake sawijing dina biyung tirine bisa seneng karo deweke kaya
dene anake dewek.
Esuk iki wis dadi biasane Bawang Putih nggawa keranjang isi klambi sing
arep diwasuh ing kali. Karo nembang suara lirih mlaku dlan setapak ing pinggir
hutan cilik sing biasa diliwati. Dina kui cuacane cerah banget. Bawang Putih
cepet-cepet masui kabeh klambi kotor sing digawa. Saking asike, Bawang Putih
ora sadar salah siji klambine keli kegawa arus. Siale klambi sing keli klambine
beyung tirine sing paling disenengi. Pas sadar, klambine beyung tirine uwis
keli adoh. Bawang Putih usaha nyusuri kali kanggo golet klambi mau, nanging ora
ketemu. Karo putus asa bali omah banjur cerita karo beyung tirine. "Dasar
crobo!" bentak beyung tirine. "Aku ora peduli, pokoke ko kudu golet
klambi kui! lan aja wani bali omah seurunge ko nemokake. Ngerti.?!"
Bawag Putih kepaksa nuruti karepe beyung tirine. Bawang Putih gagean nusuri
kali sing kanggo ngumbai. Srengenge uwis mulai duwur, nanging Bawang Putih
durung nemu klambi beyunge. Bawang Putih teliti nggolet klambi beyunge ing
saben oyod sing nang pinggir kali, mbokan klambine beyunge kali nang kana. Uwis
adoh mlaku lan srengenge wis nang kulon, Bawang Putih weruh tukang angon agi
ngadusi kebone. Bawang Putih takon :"Paman, nopo priksa wonten rasukan
abrit ingkang keli teng riki? amargi kulo kudu mekto wangsul rasukan meniko."
"Iya cah ayu aku weruh, nek koe ngolet cepetan, mungkin esih bisa
ketemu," wangsale paman. "inggih paman, matur nuwun." Bawang
Putih nimbali lan gagean mlayu maning nusuri kali.
Dina wis mulai peteng, Bawang Putih uwis putus asa. Sedela maning wengi,
sekang kadoan keton cahya lampu sing asale saka omah gubug ing pinggir kali.
Bawang Putih gagean mampir omah kui lan totok lawang. "Kulonuwun...!salam
Bawang putih. Wong wadon tua mbukak lawang. "Sapa koe nduk?" takon
mbah kui. "Kulo Bawang Putih mbah. Wau kulo madosi rasukan beyunge kulo
sing keli. Saniki sampun wengi. Angsal kulo tilar teng mriki wengi niki.?"
takon Bawang putih. "Ulih nduk. Apa klambi sing koe goleti warnane
abang?" takon mbahe. "Nggih mbah, Nopo mbahe priksa?" takon
Bawang Putih.
"Iya. Mau klambine nyangkut nang ngarep omahku. Sayang, padahal aku
seneng klambi kui," si mbah ngomong. "Ya aku pan mbelekna klambi kui,
tapi cah ayu kudu ngancani aku seminggu nang kene. Uwis suwe aku ora tau
kandahan karo sapa-sapa, kepriwe?" njaluke mbahe. "nggih mbah, kulo
bade rencangi mbahe seminggu, napa mbah mboten bosen kalih kulo," jawab
Bawang Putih kalih mesem. Seminggu Bawang Putih manggon karo mbah kui. Aben
dina Bawang Putih rewangi mbah pahal pahalan omah. Temtu mbah mau seneng. Wis
seminggu, mbah nyeluk Bawang Putih. "Nduk, wis seminggu koe manggon nang
kene. Lan aku seneng amarga koe sregep lan ngabekti. Janjine aku koe ulih
nggawa bali klambi beyungmu. Lan siji maneh, koe ulih milih salah siji kang
loro waluh iki kanggo hadiah," omonge mbahe. awale Bawang Putih moh nerima
pawehe mbahe tapi dipaksa. Banjur Bawang Putih milih waluh sing cilik.
"Kulo wedos mboten kiat mbekto sing ageng," omonge Bawang Putih. Mbah
mesem lan nganter Bawang Putih tekan ngarep omah.
Dung tekan omah, Bawang Putih ngewehna klambi abang gone beyung tirine,
banjur Bawang Putih lunga meng dapur arep mbelah waluh kuning mau. Banget
kagete Bawang Putih nalika waluk kui kebelah, njerone isine emas permata akeh
banget. Bawang Putih njetit saking senenge lan aweh ngerti kejadian kui marang
beyung tirine lan Bawang Abang karo serakah langsung ngrebut emas permata kui.
Kabeh maksa Bawang Putih nyeritakake kepriye bisa olih hadiah ki. bawang Putih
langsung cerita apa anane.
NGrungu ceritane Bawang Putih, Bawang Abang lan beyunge nduweni rencana
kanggo nglakokake apa sing lakokake Bawang Putih nanging saiki Bawang Abang
sing pan mangkat. Bawang Abang langsung maring omah mbah tua nang pinggir kali.
Kaya Bawang Putih, Bawang Abang dijaluki manggon seminggu kanggo ngancani. ora
kaya Bawang Putih sing sregep, selama seminggu Bawang Abang gur males-malesan.
Umpama pahal ya pahalane ora tau beres lan dipahali asal-asalan. Uwis seminggu
mbah ngolihna Bawang Abang mulih. "Bilih Mbah maringi waluh dateng
kulokangge hadiah sampun ngrencangi seminggu?" takon Bawang Abang. Mbah
mau kepaksa prentah Bawang Abag milih salah siji kang loro waluh sing
ditawarake. Gagean Bawang Abang njimot waluh sing gede lan tanpa ngucapaken
maturnuwun, mbah geleng-geleng trus lunga.
Gutul omah Bawang abang langsung nemoni beyunge lan karo senenge
ndelengaken waluh sing digawa. Amarga wedi Bawang Putih njaluk bagian, prentah
Bawang Putih lunga meng kali. Banjur ora sabar waluh dibelah. Nanging udu emas
permata sing metu seka waluh kui, nanging kewan-kewan wisanen kaya ula,
kalajengking lan liane. Kewan-kewan mau langsung nyerang Bawang Abang lan
beyunge kanthi mati. Kui walesan kanggo wong sing serakah.
B. Dudutanipun Wosing Cerita Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih
Bawang Putih yaiku bocah wadon kang wis ora duwe bapak lan ibu. Deweke
urip karo ibu tirine sing duwe anak wadon kang umure padha karo Bawang Putih.
Saben dina Bawang Putih dikongkon nyambut gawe sing abot-abot, umpamane ngangsu
nyang sumber sing jarake adoh seko omah.
Kosok baline si Bawang Abang ora tau dikongkon ngrewangi ibune. Gawean
sing gampang, umpamane makani ayam, nyapu latar, ngguwang resak, kabeh kudu
ditindakne Bawang Putih, padahal Bawang Abang ora nyambut gawe opo-opo.
Bawang Putih ugo dikongkon golek kayu bakar kanggo masak. Nanging Bawang
Putih ora tahu ngresula. Bawang Putih nglakoni urip kanthi tabah, sanajan ibu
tirine ora adil. Amargo saben dina nyambut gawe mula awake Bawang Putih katon
seger lan singset. Rupane ayu tur kulite resik.
Bawang Abang saben dina gaweane mung dandan lan mangan. Bawang Abang ora
trima yen kalah ayu lan kalah menarik tinimbang Bawang Putih.
Sak wijining dina, Bawang Putih dikongkon ngumbahi ana ing kali. Sak
suwene umbah-umbah, Bawang Putih dibantu karo iwak emas ajaib. Saben klambi
sing reget dicelupne ana ing kali langsung resik. Mulane Bawang Putih cepet
rampung anggone umbah-umbah.
Ngerti yen olehe ngumbahi cepet rampung, ibu tirine dadi curiga. Terus
ngakon si Bawang Abang ngetutke Bawang Putih nek umbah-umbah.
Liya dina Bawang Abang, kandha karo ibune yen arep ngumbahi menyang kali.
Nanging sak temene mung arep nyekel iwak mas ajaib sing gawene ngewangi
ngumbahi Bawang Putih. Bareng wis dicekel, iwak mas kuwi banjur digawa mulih
lan digoreng karo ibuke.
Sak banjure iwak mas goring mau dipangan Bawang Abang lan ibune, nganti
meh entek. Sing diturahke mung endas karo balung erine. Nanging Bawang Putih
ora gelem mangan, malah turahan kuwi dikubur ana ing latar omahe. Ora suwe,
papang sing dingo ngubur mau tuwuh tanduran sing wujud kembang sing elok
rupane.
Sak wijining dina ana Pangeran sing liwat ing sak ngerepe omahe Bawang
Putih. Banjur Pangeran mau mudun seko jarang lan takon sapa sing nandur kembang
kuwi. Bawang Abang ngaku yen deweke sing nandur. Pangeran mau malah gedeg,
nandakake yen dudu Bawang Abang sing nandur. Sejatine Pageran wis ngerti sing
nandur kuwi Bawang Putih. Mulane Bawang Putih diboyong menyang kerajaan arep
didadekne garwane.
C. Aplikasinipun Cerita Rakyat Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih
Kagem Lare-Lare Sekolah Dasar
Aplikasinipun cerita rakyat bawang abang kaliyan
bawang putih kagem Guru kangge ngajar lare-lare Sekolah Dasar inggih menika
saget ngginakaken teknik role playing utawinipun dolanan peran. Teknik role
playing menika saget dipunlaksanakaken ngagem teks drama kados bawang abang
kaliyan bawang putih ngangge versi basa jawi.
D. Caranipun Guru Maringake Pangertosan Dhumateng
Lare-Lare Sekolah Dasar Babagan Cerita Bawang Abang Kaliyan Bawang Putih
Saka teks kasebut guru saget ngajar lare-lare SD pripun
lakon-lakon wonten ing cerita bawang abang kaliyan bawang putih. Menawi
lare-lare angsal lakon bawang abang niku kedah nglakonaken watak putri ingkang gadahi sipat ala, males,
sombong, seneng barang ingkang mewah-mewah, tamak, lan pendengki. Ingkang
angsal lakon bawang putih niku kedah nglakonaken watak putri ingkang gadahi
sipat sederhana kang rendah ati, tekun, sregep, jujur lan apek atine. Menawi
pikanthuk lakon ibu tiri menika kedah nglakonaken watak ibu ingkang sipate
kejem, males lan tamak. Menawi lakon bapak saha ibunipun bawang putih kedah
nglakonaken watak ingkang sae lan apek atine. Saksampunipun guru maringi
pangertosan babagan lelakon ingkang kedah dipunlakonaken para anak, guru
maringi nasehat menawi watak saking bawang abang menika mboten pareng
dipunconto, saha ibu tirinipun amargi tiyang ingkang serakah menika ndadosaken
ngrugekaken tiyang sanes. Sakmestinipun kita kedah nyonto watakipun bawang
putih ingkang sabar kaliyan tabah ngadepi bawang abang lan ibu tirinipun. Ing
saklajengipun guru maringi pangertosan maleh manawi wosing cerata ingkang
sampun lare-lare nglakonaken inggih menika ampun dados tiyang ingkang serakah
saha purun menang kiyambak, amargi perkawis punika, mboten sae saha mesti
pikanthok piwalesipun.
E. Nilai-Nilai (Amanat) Ingkang Kekadung Wonten Ing
Wosing Cerita Rakyat Bawang Abang
Kaliyan Bawang Putih Kagem Lare-Lare Sekolah Dasar.
Nilai-nilai ingkang
saget dipunpendet saking cerita rakyat Bawang Abang kaliyan Bawang Putih
anggadhahi makna ingkang kathah sanget kagem lare-lare Sekolah Dasar wonten ing
ndalemipun amargi wonten pesan moral ingkang nggadahi hubungan kaliyan
pendidikan ingkang nggambaraken maksud kaliyan tujuan saking cerita punika.
Saking hasil survey peneliti saget mangertosi menawi karakter saking
masing-masing tokoh inggih menika:
a. Bawang Putih anggadahi karakter ingkang penyayang, pengasih,
pemaaf, tanggungjawab, sayang dhumateng
tiyang sepuh, patuh dhumateng tiyang sepuh, kaliyan pekerja keras.
b. Bawang Merah anggadahi karakter pemberani,
sombong, wani kaliyan tiyang
sepuh, jahat, pemalas, pendendam kaliyan pemarah.
c. Ibu Bawang Merah anggadahi karakter pemberani, sombong, galak, jahat,
pemalas, pendendam kaliyan pemarah.
d. Simbah Putri ingkang sepuh anggadahi karakter baik hati, penolong, peramah,
adil, suka membantu, cerdik kaliyan bijaksana.
e. Ibu kandung Bawang Putih anggadahi karakter baik hati, penyayang, penolong,
kaliyan pengasih.
f. Bapak kandung Bawang Putih anggadahi karakter baik hati, penyayang,
penolong kaliyan pengasih.
Paparan wonten ing ndhuwur saget nemtokaken menawi
wonten kasirat nilai-nilai ingkang positif ingkang mbantu lare umuripun Sekolah
Dasar kagem mundhut pelajaran saking babagan lelakon ingkang wonten ing cerita
Bawang Abang kaliyan Bawang Putih. Cerita Bawang Abang kaliyan Bawang Putih injih
kalebet cerita ingkang mendidik sanget
kagem lare umur Sekolah Dasar amargi wonten ing mriki are-lare mangertos
kados punapa kasih sayang seorang Ibu ingkang sampun nglairaken kaliyan
anggadahi peran ingkang penting sanget wonten ing penguripanipun lare-lare
kaliyan Ibu saestu ngorbanaken nyawanipun kagem nglairaken bayi wonten ing
donya punika hambok yo wonten ing cerito
Bawang Abang kaliyan Bawang Putih anggadahi kisah sifatipun Ibu tiri ingkang
mboten baik hati, nameng dados putra putri kito wajib ngurmati kekalih tiyang
sepuh kito mboten nameng niku hambok yo Ibu kaliyan sedherek kito jahat kaliyan
kito, kito mboten pareng mbales kaliyan kejahatan ugi menawi saget kito tetep
anggadahi sikap baik hati kaliyan menawi sanget kito kedah anggadahi sikap baik
hati ugi menawi saget kito nyadarke tiyang ingkang sampun jahat
Saenggo menawi wonten ing satunggaling wanci para
putra putri dados maneni dhumateng Ibu saklajengipun dados “kualat” wonten ing
satunggaling dino mangkeh. Wujudipun
nilai-nilai moral ingkang wonten ing ndalem cerito Bawang Abang
kaliyan Bawang Putih ngliputi hubunganipun menungso kaliyan Gusti Allah SWT
awujud sikap berdoa dhumateng Gusti Allah SWT kaliyan bersyukur dhumateng Gusti
Allah SWT, hubunganipun menungso kaliyan
menungso sanes awujudipun berbakti
kaliyan tiyang sepuh, tolong menolong, kasih sayang Ibu dhumateng
Putra-putrinipun, nyuwun pangapunten, ungkapan matur suwun, hubunganipun menungso
kaliyan awake dhewe awujud kesadaran dhumateng perbuatan salah, sregep makarya.
Wujud nilai moral ingkang saestu ketingal wonten ing cerita rakyat Bawang Abang kaliyan Bawang
Putih inggih menika hubunganipun menungso kaliyan Gusti Allah SWT. Wujud penyampaian nilai-nilai
moral ingkang dipunginakaken
lewat penyampaian awujud langsung
kaliyan mboten langsung. Wonten
ing cerita rakyat Bawang Abang kaliyan Bawang
Putih wujud penyampaian nilai moral inggih menika mawi cara langsung, ingkang saestu dominan muncul inggih menika babagan Bawang
Putih saestu patuh dhumateng perintahipun
tiyang sepuh lan mboten pernah membangkang dhumateng perintahipun ibu hambok yo
saben dinten Bawang Putih angsal siksaan terus saking ibu tirinipun kaliyan
saking Bawang Abang lan berkat kebaktianipun Bawang Putih sowan kaliyan Simbah
Putri ingkang sampun sepuh ingkang sampun maringi hadiah sesuai kaliyan perilaku
sae saking Bawang Putih lan perkawis puniku berbanding terbalik kaliyan nasib
Bawang Abang ingkang sampun angsal hadiah kewan awujud ulo ingkang sesuai kaliyan
perilakunipun Bawang Abang lan Bawang Putih injih menika sebuah legenda
ingkang dipunceritakke mawi turun- menurun lan sampun dados cerita rakyat Indonesia. Cerita rakyat Bawang
Abang kaliyan Bawang Putih puniki injih menika sebuah fakta utawi kenyataan saking tlatah Jawa Tengah.
Amanat utawi pesan ingkang kekandung wonten ing ringkasan
cerita rakyat ingkang anggadahi judul Bawang Abang kaliyan Bawang Putih injih
menika:
a. Ampun durhaka kaliyan tiyang sepuh napa
malih kaliyan Ibunipun kita. Padha elingo menawi Surga punika wonten ing ngandhaping telapak kaki
ibu. Awit babagan kalawau, nduweyo perilaku ingkang sahe kaliyan lemah lembut dhumateng
ibu kita.
b. Ampun anggadahi perilaku jahat lan gadhah ngendikan kasar dhumateng ibu kita
ingkang sampun nglairaken kita. Padha elingo menawi seorang ibu sampun mengandung kita sakwanci kurang
kuwih 9 bulan dangunipun
wonten ing kandungan. Seorang ibu ingkang sampun berjuang naruhke
nyawanipun kagem nglairake
putra-putrinipun wonten ing donya puniki.
c. Ampun nurun sikap
kaliyan watak Bawang Abang ingkang
ndukani sedherekipun inggih menika Bawang Putih kaliyan anggadahi ngendika
ingkang saget damel lara atinipun sedherekipun piyambak.
d. Dados menungso punika kedah nyonto sifatipun saking Bawang Putih, dheweke
injih menika puta ingkang sabar, berbakti kaliyan tiyang sepuh, mboten pernah
mbangkang kaliyan perintahipun tiyang sepuh, selalu nyayangi sedherekipun injih
menika Bawang Abang hambok yo Ibu lan sedherekipun jahat sanget dhumateng Bawang
Putih
e. Ampun nyonto sifatipun saking Bawang Abang ingkang berbuat jahat kaliyan
sedherekipun piyambak injih menika Bawang Putih sanese puniku Bawang Abang
anggadahi sifat ingkang pemalas, pemarah, pendendam kaliyan sedherekipun
piyambak injih menika Bawang Putih.
f. Dados seorang ibu kedah anggadahi sikap ingkang bijaksana kaliyan putra-putrinipun,
ampun pilih kasih kaliyan putra-putrinipun.
g. Dados putra-putri anggadahono lelaku ingkang sahe mangke Gusti Allah SWT mesthi
miwales napakemawon ingkang kita lakoni sesuai kaliyan perilakunipun kita,
menawi kita anggadahi sikap sahe mesthi Gusti Allah SWT injih miwales sesuai kaliyan
amalan perbuatanipun kita.
h. Dados lare kita mboten angsal anggadahi sifat murko kaliyan punopo kemawon
amargi sifat puniku dipun murko kaliyan Gusthi Allah SWT.
i.
Dados lare kedah nyonto
lelakonipun Bawang Putih ingkang sregep mbantu pagaweyanipun tiyang sepuh ting
griya.
j.
Dados lare kita mboten
angsal mbantah dhumateng parentahipun tiyang sepuh amargi Gusti Allah SWT
mboten remen sanget.
k. Kita kedah dados lare ingkang berbakti dhumateng tiyang sepuh kita.
l.
Dados menungso ampun
anggadahi sifat jahat dhumateng liyan amargi saget nimbulke doso dhumateng kita
piyambak.
m. Lelakon jahat ampun dipunwales kaliyan jahat ugi namenng lelakon jahat
kedah kito wales kaliyan sifat sahe menawi saget kito sabar kaliyan nyadarake.
n. Dados lare kedah sregep sinau, berbakti kaliyan tiyang sepuh, remen
tetulung marang liyan, njalin hubungan ingkang sahe kaliyan sedherekiupun
kaliyan kedah sabar kalian pacobaning urip tansah tawakal kaliyan Gusti Allah
SWT.
BAB III
PENUTUP
A. Simpulan
Dongeng Bawang Abang
kaliyan Bawang Putih nggambaraken tokoh utama inggih menika Bawang Putih ingkang
dipunsiksa kaliyan Ibu tirinipun lan Bawang Abang.
Semangsa panguripan Bawang Putih njalani
urip kathi tabah ewodene dipunlakoni kathi mboten adil kaliyan
Ibu tirinipun. Namung
akhiripun Bawang Putih urip
kanthi bahagia amargi angsal
satunggaling Pangeran kerajaan ingkang sampun milih Bawang Putih dados istrinipun.
Tokoh ingkang
nglakonaken peran wonten dongeng Bawang Abang
kaliyan Bawang Putih wonten 5 inggih
menika :
1. Bawang Putih nggadhahi karakter sae
awit awal cerita
dumugi akhir cerita.
2. Ibu tiri saha Bawang Abang nggadhahi karakter mboten sae saha ajeg nyiksa Bawang Putih
3. Pangeran nggadhahi karakter sae
namung Pangeran mboten saget nahan emosi.
B. Saran
Saran wonten ing cerita
jawi Bawana Abang kaliyan Bawang Putih inggih menika:
1. Bapak/Ibu guru kedah saget ngaplikasikake cerita jawi babagan Bawang Abang
kaliyan Bawang Putih dhumateng peserta didikipun.
2. Bapak/Ibu guru kedah saget ngginakaken cerita-cerita jawi kangge
pembelajaran ingkang nggadhahi ajaran nilai moral sahingga pembelajaran ingkang
kalaksanakaken mboten monoton.
3. Bapak/Ibu guru kedah saget nyelipaken nilai-nilai budi pekerti ngagem
cerita-cerita jawi wonten ing pembelajaran.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar